Ξεκινάω από τη δουλεία. Η δουλεία ήταν σε γενικές γραμμές το σύστημα που νομιμοποιούσε και θεωρούσε φυσιολογική τη μετατροπή του ανθρώπου σε ιδιοκτησία. Όπως τώρα πηγαίνεις στη λαϊκή αγορά και στα μαγαζιά και αγοράζεις ντομάτες και κρεμμύδια, επί δουλείας μπορούσες να αγοράσεις και ανθρώπους. Τα τελευταία 200-250 χρόνια έχει απαγορευτεί σταδιακά στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Για τους άντρες, η πιο συνηθισμένη μορφή της δουλείας ήταν η ασταμάτητη εργασία και η υποχρεωτική συμμετοχή σε πολέμους στο πλευρό της εκάστοτε φυλής και του κάθε ψυχοπαθή που ήθελε να επεκτείνει το έθνος του και να νικήσει τους κακούς ξένους. Για τις γυναίκες, ήταν η σεξουαλική εκμετάλλευση από τον “αφέντη”.
Το επόμενο βήμα της ανθρωπότητας ήταν η φεουδαρχία. Ένα σύστημα κάπως πιο “ηθικό” που προήλθε από την εντυπωσιακή πρόοδο της αγροτικής οικονομίας και την αύξηση της παραγωγής που συνέδεσε οριστικά την ύπαιθρο με τις πόλεις. Η φεουδαρχία ανέδειξε ένα σύνολο προσωπικών σχέσεων υποτέλειας που συνδέουν ιεραρχικά τα μέλη των ανώτερων τάξεων της κοινωνίας. Η πραγματική της βάση ήταν η ανταλλαγή των υπηρεσιών του υποτελή (πρώην δούλου) έναντι κάποιου ευεργετήματος από τον άρχοντα/αριστοκράτη. Κατά κανόνα, το φέουδο είναι γη. Αυτό τοποθετεί τη φεουδαρχία στην αγροτική της βάση. Το συγκεκριμένο οικονομικό σύστημα ήταν πάνω από όλα ένα σύστημα κατοχής και εκμετάλλευσης της γης. Κατοχής και ακραίας εκμετάλλευσης από τους λίγους εννοείται εις βάρος των πολλών.
Όταν έγινε αντιληπτό ότι οι φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής εμποδίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της παραγωγής, μπήκαν οι βάσεις για τη σταδιακή μετάβαση από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός ξεκίνησε στην Ευρώπη από τον 16ο αιώνα και κυριάρχησε μετά τις αστικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα που διέλυσαν οριστικά τη φεουδαρχία. Σήμερα, εφαρμόζεται σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Σε σχέση με τη φεουδαρχία είναι σαφώς πιο προοδευτικό σύστημα αφού πλέον δεν υπάρχουν δούλοι και υποτελείς αλλά εργαζόμενοι. Στον καπιταλισμό, το μόνο που έχει σημασία είναι η παραγωγή εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Οτιδήποτε δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή κέρδους θεωρείται άχρηστο. Στον καπιταλισμό η ανθρώπινη δραστηριότητα υποβαθμίζεται σε μισθωτή εργασία, δηλαδή σε ξόδεμα ανθρώπινης εργατικής δύναμης.
Τις τελευταίες 5-6 δεκαετίες, είδαμε την πιο μοντέρνα τάση του καπιταλισμού να ανεβαίνει στο θρόνο. Ο νεοφιλελευθερισμός, μία εκσυγχρονισμένη εκδοχή της φιλελεύθερης οικονομίας, σάρωσε τα πάντα. Αυτό το σύστημα επιδιώκει την ανεξαρτησία και την αυτάρκεια του ατόμου, τη σμίκρυνση και ελαχιστοποίηση του κράτους και τη μετάβαση της εξουσίας σε ιδιώτες. Επιπλέον, η θεμελιώδης αρχή του είναι η ελευθερία της αγοράς και η υποχρεωτική ταξική κοινωνία. Οι υποστηρικτές αυτού του συστήματος θεωρούν ότι είναι προσωπικό θέμα του κάθε πολίτη αν είναι φτωχός ή πλούσιος. Δηλαδή, δεν έχει σημασία η γειτονιά που μεγάλωσες, η εκπαίδευση που διδάχτηκες και οι ευκαιρίες που είχες στη ζωή σου. Απλά δεν επέλεξες να κάνεις ότι είναι δυνατό, δηλαδή να ξεφτιλιστείς, να αποθεώσεις τον κάθε σχιζοφρενή και να φιλήσεις κατουρημένες ποδιές για να γίνεις πλούσιος. Άρα, επέλεξες να είσαι φτωχός.
Είναι αντιληπτό σε όλους ότι μετά την επέλαση του ιού, τα νούμερα δεν βγαίνουν. Από το 2008, η οικονομική ανισότητα συνεχίζει να αυξάνεται δίχως διάλειμμα και έχει φτάσει σε πολύ ανησυχητικά επίπεδα. Οι ζάπλουτοι συνεχίζουν να πλουτίζουν και οι οικονομικές ανισότητες έχουν φτάσει σε τέτοια αστρονομικά και εξοργιστικά επίπεδα που είναι θέμα χρόνου να ξεπεράσουν την εποχή της φεουδαρχίας, αν δεν την έχουν ξεπεράσει ήδη. Η βλακώδης ιδέα ότι είναι λογικό να πλουτίζει κάποιος συνεχώς ακόμα και αν είναι χίλιες φορές πιο έξυπνος και εργατικός από το μέσο όρο, την ίδια ώρα που ο μισός πλανήτης τη βγάζει με λιγότερα από δέκα δολάρια τη μέρα, δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή. Αυτό ας το προσέξουν και όσες/όσοι τοποθετούν τον εαυτό τους στη μεσαία τάξη. Τους επόμενους μήνες, είναι πιο πιθανό να κατρακυλήσουν στα χαμηλότερα στρώματα παρά να ανέλθουν στα υψηλότερα.
Ο πλανήτης παράγει περισσότερο πλούτο από ποτέ. Η τεχνολογία μας προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες για μία άνετη και ευτυχισμένη ζωή. Μία ζωή γεμάτη με διασκέδαση όπου η εργασία και η δίκαιη μοιρασιά του πλούτου θα εξασφαλίζει την κάλυψη των βασικών αναγκών του ανθρώπου και θα παραχωρεί χρόνο για διασκέδαση. Για διάβασμα, γράψιμο, χορό, τραγούδι, ζωγραφική, βόλτα, κουβέντα και έρωτα που θα υφίστανται όχι για να προσφέρουν κέρδος, αλλά για να δώσουν χαρά. Γιατί το μεγάλο πρόβλημα στο σημερινό σύστημα, δεν είναι ότι οι άνθρωποι αδυνατούν να βρουν νόημα στην εργασία τους. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι αδυνατούν να βρουν νόημα στη ζωή τους...
No comments:
Post a Comment