Θεωρώ δεδομένο ότι το πέρασμα του χρόνου σε βοηθάει να βλέπεις με πιο καθαρή ματιά το παρελθόν και να ξεχωρίζεις ευκολότερα τα σημαντικά από τα ασήμαντα. Τα σημαντικά αποδεικνύονται ανθεκτικά, διατηρούν την αρχική λάμψη τους και αρνούνται πεισματικά να ξεχαστούν.
Πέρα από κάθε αμφιβολία, 12 ολόκληρα χρόνια μετά, μπορούμε να πούμε ότι ο ταραγμένος Δεκέμβρης του 2008 ήταν μία σημαντική στιγμή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Στην αριστουργηματική ταινία του Ματιέ Κάσοβιτς La Haine (Το μίσος) ακούγεται μία φωνή να λέει “Σημασία δεν έχει η πτώση αλλά η πρόσκρουση”. Η κρατική δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια ήταν η στιγμή της πρόσκρουσης για την ελληνική κοινωνία. Για να το αντιληφθούμε αυτό, θα πρέπει να δούμε τα δεδομένα που επικρατούσαν εκείνη την εποχή.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Πριν και πάνω από όλα, η δολοφονία του Αλέξη βύθισε στο πένθος την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους και τους συμμαθητές του. Σε αυτούς σκύβουμε ταπεινά το κεφάλι. Την ίδια ώρα όμως, όταν ένας νέος άνθρωπος σκοτώνεται από αστυνομική σφαίρα σε μία κοινωνία που είναι έτοιμη να εκραγεί τότε αυτομάτως πυροδοτούνται εξελίξεις που είναι ικανές να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Τον Δεκέμβρη του 2008 η Ελλάδα ήταν μία χώρα που έβλεπε τις ψευδαισθήσεις περί ισχυρής οικονομίας, ανάπτυξης και “σύγκλισης με την Ευρώπη” να εξατμίζονται. Οι φούσκες που καλλιεργούσαν αυτούς τους μύθους έσκαγαν συνεχώς η μία μετά την άλλη: Το καλοκαίρι του 1999 έσκασε η φούσκα του Χρηματιστηρίου προκαλώντας μία τρομακτική αναδιανομή πλούτου.
Για να καταλάβεις τι εξωφρενικό φαγοπότι έγινε φίλε αναγνώστη, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1999 ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου της Αθήνας έφτασε στις 6.355 μονάδες. Σήμερα, παλεύει να πιάσει τις 760 μονάδες. Λίγο αργότερα, έσκαγε η φούσκα της Ολυμπιάδας του 2004. Η Ελλάδα, με γενικό κουμανταδόρο τη Γιάννα Αγγελοπούλου, διοργάνωσε μία πανάκριβη και κολοσσιαία διοργάνωση που κανείς, ακόμα και σήμερα, δεν μπορεί να αξιολογήσει πόσο κόστισε στον ελληνικό λαό. Την ίδια στιγμή, έσκαγε και η φούσκα του τραπεζικού δανεισμού. Τα τηλεοπτικά κανάλια έπαιρναν επί χρόνια υπερβολικά γενναιόδωρα δάνεια από τις τράπεζες με τις κατάλληλες παρεμβάσεις από τις “φιλικές” κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ και η εμετική μυρωδιά της διαπλοκής προκαλούσε ασφυξία σε κάθε αξιοπρεπή άτομο.
Λίγο πριν τη δολοφονία του Αλέξη, η ελληνική κοινωνία ανακάλυπτε ξαφνιασμένη την περιβόητη γενιά των 700 ευρώ (τότε αυτοί οι μισθοί θεωρούταν της πλάκας, μην κοιτάς που τώρα θεωρούνται υψηλοί). Δηλαδή, τις νέες και τους νέους που καταδικάστηκαν να ζήσουν χειρότερα από τις προηγούμενες γενιές, αν και σε μεγάλο ποσοστό είχαν πτυχία από ανώτερες και ανώτατες σχολές. Επιπλέον, η αστυνομική βία ήταν ήδη εδραιωμένη, δικαιολογημένη και απαραίτητη στη συνείδηση του Έλληνα νοικοκυραίου: Τα χακί ΜΑΤ ήταν σε δρόμους, πλατείες, γήπεδα και συναυλιακούς χώρους και έψαχναν μανιωδώς ντόπιους με περίεργα κουρέματα, μετανάστες και γενικά απροσάρμοστους. Στις 17/11/2006 ο Κύπριος φοιτητής Αυγουστίνος Δημητρίου ξυλοκοπήθηκε άγρια από 3-4 ασφαλίτες στην περιοχή της πλατείας Συντριβανίου κοντά στο ξενοδοχείο ABC στη Θεσσαλονίκη.
Παρόντες στο περιστατικό ήταν δεκάδες ένστολοι που απλά παρακολουθούσαν και γελούσαν. Η γελοιότητα συνεχίστηκε με την επίσημη στάση της αστυνομίας. Ο, τότε, αρχηγός της ελληνικής αστυνομίας Αναστάσιος Δημοσχάκης δήλωσε ότι “Η αυτοσυγκράτηση και η ψυχραιμία της αστυνομίας ήταν παροιμιώδης”. Δύο μέρες μετά από την σύλληψη (!) του Αυγουστίνου Δημητρίου, βγήκε ανακοίνωση από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Θεσσαλονίκης που υποστήριζε ότι ο φοιτητής τραυματίστηκε γιατί “έπεσε αρχικά σε σταθμευμένο μοτοποδήλατο και στη συνέχεια σε ζαρντινιέρα που υπήρχε στο σημείο, με αποτέλεσμα να τραυματισθεί”. Μέσα σε αυτό το συγκεκριμένο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, μαθεύτηκε το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου του 2008 ότι “οι μπάτσοι φάγανε ένα 15χρονο στα Εξάρχεια”. Όσα ακολούθησαν είναι γνωστά σε όλους.
Η δολοφονία του Αλέξη ήταν η σπίθα που αρκούσε για να ξεχειλίσει η οργή των νέων και να εκδηλωθεί μαζικά η αηδία και η αντίθεση τους στην κατάντια αυτής της χώρας. Η στιγμή της πρόσκρουσης. Η εξέγερση ξεκίνησε από τα Εξάρχεια και επεκτάθηκε ταχύτατα σε όλη την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, το Ηράκλειο, τον Βόλο και ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Δεκέμβρης του 2008 δεν ήταν καλή εποχή για ουδέτερους. Ή θα ήσουν με τη νεολαία που μετά από δεκαετίες βγήκε στους δρόμους για να ξηλώσει τη διάχυτη σαπίλα, να απαιτήσει δικαιοσύνη, να βάλει χαλινάρι στην αστυνομική βία και να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον ή θα ήσουν με όσες και όσους κλαίγονται για τις βιτρίνες και καταπίνουν αμάσητες τις κρατικές δολοφονίες.
Για αυτό και ο Δεκέμβρης του 2008 δεν άρεσε σε πολύ κόσμο. Δεν άρεσε στους ολιγάρχες, δεν άρεσε στους νοικοκυραίους, δεν άρεσε στα κόμματα, δεν άρεσε στους γνωστούς δημοσιογράφους, δεν άρεσε στους κρατικοδίαιτους καλλιτέχνες. Δεν άρεσε στον ηχολήπτη του MEGA που πρόσθεσε ηχητικά εφέ από επεισόδια στο βίντεο που ακούγονται οι πυροβολισμοί για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Δεν τους άρεσε όχι επειδή άλλαξε κάτι στον τρόπο ζωής τους, ούτε γιατί η κρατική βία ξεπέρασε τα επιτρεπτά όρια. Άλλωστε, η ελληνική αστυνομία είχε δολοφονήσει δεκάδες ανθρώπους πριν τον Αλέξη, ανάμεσά τους και μαθητές (βλέπε Μιχάλης Καλτεζάς). Δεν τους άρεσε γιατί ήταν το πιο δυνατό καμπανάκι για την πολλαπλή κρίση που θα ερχόταν 15 μήνες μετά. Έδειξε ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός πριν το δείξουν τα επίσημα στοιχεία. 12 χρόνια μετά, είναι εμφανές ότι ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν το πρελούδιο της ελληνικής χρεοκοπίας του 2010.
Όπως το εξηγεί ο Κάσοβιτς στο Μίσος: Η κοινωνία μοιάζει σαν ένα άνθρωπο που πέφτει από ψηλά και κατά την πτώση του επαναλαμβάνει συνεχώς “ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά”. Σημασία όμως δεν έχει η πτώση αλλά η πρόσκρουση. Η πρόσκρουση βρήκε στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες άτομα. Ποιοι ήταν όλοι αυτοί και, κυρίως, πώς έγιναν τόσοι πολλοί ξαφνικά; Είχαν ονοματεπώνυμο; Βεβαίως και είχαν. Ήταν αναρχικοί/ες που ήξεραν από τέτοιους αγώνες και βρέθηκαν από την αρχή στην πρώτη γραμμή. Ήταν μαθητές από τα Γυμνάσια και τα Λύκεια της χώρας, παιδιά που ήξεραν ότι θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι στη θέση του Αλέξη. Ήταν κορίτσια και αγόρια που άραζαν στις πλατείες και τους πεζόδρομους των μεγάλων πόλεων πίνοντας μπύρες και καπνίζοντας χόρτο και είχαν βαρεθεί τις συνεχόμενες εξακριβώσεις στοιχείων και τα αναίτια τραβήγματα στα αστυνομικά τμήματα. Ήταν φοιτητές και φοιτήτριες που έβλεπαν ότι το πτυχίο τους δεν θα μπορέσει να τους εξασφαλίσει κάποια εργασιακή προοπτική εντός Ελλάδας στο κοντινό μέλλον. Ήταν οπαδοί ποδοσφαιρικών ομάδων που έβλεπαν τα φιλαράκια τους να μπαίνουν στη φυλακή με το νόμο Ορφανού για εξύβριση, για ένα πανό και για ένα καπνογόνο. Ήταν οι νέοι και οι νέες που δεν είχαν ιδέα τι πάει να πει “δημόσιο χρέος” και “πρωτογενές πλεόνασμα”, αλλά ένιωθαν την επερχόμενη καταστροφή στο πετσί τους. Πολλές φορές, η καρδιά βλέπει καλύτερα από τα μάτια.
Ο Δεκέμβρης του 2008 εκδηλώθηκε αυθόρμητα, άγρια και βίαια. Βρήκε την τότε κυβέρνηση του Καραμανλή απροετοίμαστη και η φλόγα του μεγάλωνε κάθε ώρα που περνούσε. Έτσι είναι αυτά τα πράγματα. Το “κακό” με τις εξεγέρσεις είναι ότι ποτέ δεν μπορούν να νιώσουν βολικά μέσα σε καλούπια, δεν είναι ευγενικές, δεν μπορούν να ενταχθούν σε πολιτισμένα πολιτικά πλαίσια, ούτε να αναλυθούν επαρκώς σε τηλεοπτικά παράθυρα. Σε τελική ανάλυση, δεν ήταν απλά η οργή για τη δολοφονία ενός 15χρονου αγοριού. Εκείνη την εποχή, ένα σεβαστό τμήμα της νεολαίας δεν είχε τίποτα να χάσει. Δεν είχε δουλειά, δεν είχε ασφάλιση, δεν είχε μέλλον, δεν είχε ελπίδα. Και σήμερα, τον Δεκέμβρη του 2020, μπορείς να βρεις πολλές ομοιότητες με το τότε…
No comments:
Post a Comment