Ήταν Παρασκευή 2 Οκτώβρη του 1992. 28 χρόνια πριν. Εκατόν έντεκα (111) φυλακισμένοι σκοτώνονται ύστερα από εξέγερση κρατουμένων στη φυλακή Καραντιρού στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Μιλάμε αναμφίβολα για τη μεγαλύτερη σφαγή κρατουμένων στην αιματοβαμμένη ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Στο Καραντιρού εκείνη την εποχή στοιβάζονταν περισσότεροι από επτά χιλιάδες κρατούμενοι σε χώρους που δημιουργήθηκαν αρχικά για τρεις χιλιάδες και στα κελιά των τεσσάρων ατόμων συχνά κλειδώνονταν δεκαπέντε άτομα.
Η φυλακή άνοιξε το 1956 και γρήγορα έγινε συνώνυμο του απόλυτου μεσαίωνα: Υπερπληθυσμός, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, βασανιστήρια κρατουμένων και ένας γιατρός για ολόκληρη τη φυλακή! Ένα ανθρώπινο καζάνι που έβραζε γεμάτο με μυστικούς κώδικες, περίεργες ηθικές αξίες και θυμωμένες ψυχές.
Το μεσημέρι της μοιραίας μέρας, δύο ομάδες κρατουμένων ξεκίνησαν να συγκρούονται μεταξύ τους. Μερικοί λένε πως η αιτία ήταν η αγοραπωλησία ναρκωτικών, άλλοι λένε πως ήταν κάποια παρεξήγηση για ομάδες ή ένας αγώνας ποδοσφαίρου. Ελάχιστοι ξέρουν το γιατί και λογικά δεν θα μάθουμε ποτέ τι ακριβώς έγινε και πώς άναψε η σπίθα. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η σπίθα έγινε φλόγα, οι βίαιες ταραχές κλιμακώθηκαν με αστραπιαία ταχύτητα και διήρκεσαν ώρες. Όταν η τροπή των συγκρούσεων στράφηκε ενάντια στους σωφρονιστικούς υπάλληλους της φυλακής το αποτέλεσμα ήταν σίγουρο. Πάνω από δύο χιλιάδες κρατούμενοι οπλισμένοι με μαχαίρια και σωλήνες εναντίον 15 φρουρών. Ο έλεγχος των φυλακών χάθηκε γρήγορα. Περίπου στις 14:15, ο διευθυντής της φυλακής José Ismael Pedrosa ενημέρωσε τον αρχηγό της τοπικής αστυνομίας (Polícia Militar do Estado de São Paulo) για την εξέγερση. Οι βραζιλιάνικες ομάδες καταστολής είχαν το ελεύθερο να κάνουν ότι χρειαστεί για να λήξει η εξέγερση.
Με την είσοδό τους στο εσωτερικό της φυλακής, 300 βαριά οπλισμένοι μπάτσοι εισέβαλαν στο Casa de Detenção και άνοιξαν πυρ. Διαπραγμάτευση ανάμεσα στις δύο πλευρές πιθανότατα δεν έγινε ποτέ ή επισκιάστηκε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από την εκτελεστική μανία των δολοφόνων. Εν μέσω πυροβολισμών, οι κρατούμενοι αναγκάστηκαν να βγάλουν τα ρούχα τους και να μαζευτούν γυμνοί στο προαύλιο και τα κελιά τους, την ίδια ώρα που προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους αιμόφυρτους τραυματίες. Οι διάδρομοι γέμισαν αίματα και κάποιοι κρατούμενοι που στριμώχτηκαν στο κουρείο σκοτώθηκαν από τους σκύλους της αστυνομίας! Ένα πραγματικό μακελειό. Ο τελικός απολογισμός, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ήταν 111 νεκροί. Οι 102 σκοτώθηκαν από σφαίρες της αστυνομίας και οι 9 μαχαιρώθηκαν μέχρι θανάτου στις συμπλοκές των κρατουμένων πριν την επέμβαση των μπάτσων. Πολλοί επιζώντες από τη σφαγή και κάποιοι δημοσιογράφοι θεωρούν ότι ο αληθινός αριθμός δεν αναφέρεται και στην πραγματικότητα έχουν σκοτωθεί περίπου 250 άνδρες.
Το μεσημέρι της μοιραίας μέρας, δύο ομάδες κρατουμένων ξεκίνησαν να συγκρούονται μεταξύ τους. Μερικοί λένε πως η αιτία ήταν η αγοραπωλησία ναρκωτικών, άλλοι λένε πως ήταν κάποια παρεξήγηση για ομάδες ή ένας αγώνας ποδοσφαίρου. Ελάχιστοι ξέρουν το γιατί και λογικά δεν θα μάθουμε ποτέ τι ακριβώς έγινε και πώς άναψε η σπίθα. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η σπίθα έγινε φλόγα, οι βίαιες ταραχές κλιμακώθηκαν με αστραπιαία ταχύτητα και διήρκεσαν ώρες. Όταν η τροπή των συγκρούσεων στράφηκε ενάντια στους σωφρονιστικούς υπάλληλους της φυλακής το αποτέλεσμα ήταν σίγουρο. Πάνω από δύο χιλιάδες κρατούμενοι οπλισμένοι με μαχαίρια και σωλήνες εναντίον 15 φρουρών. Ο έλεγχος των φυλακών χάθηκε γρήγορα. Περίπου στις 14:15, ο διευθυντής της φυλακής José Ismael Pedrosa ενημέρωσε τον αρχηγό της τοπικής αστυνομίας (Polícia Militar do Estado de São Paulo) για την εξέγερση. Οι βραζιλιάνικες ομάδες καταστολής είχαν το ελεύθερο να κάνουν ότι χρειαστεί για να λήξει η εξέγερση.
Με την είσοδό τους στο εσωτερικό της φυλακής, 300 βαριά οπλισμένοι μπάτσοι εισέβαλαν στο Casa de Detenção και άνοιξαν πυρ. Διαπραγμάτευση ανάμεσα στις δύο πλευρές πιθανότατα δεν έγινε ποτέ ή επισκιάστηκε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από την εκτελεστική μανία των δολοφόνων. Εν μέσω πυροβολισμών, οι κρατούμενοι αναγκάστηκαν να βγάλουν τα ρούχα τους και να μαζευτούν γυμνοί στο προαύλιο και τα κελιά τους, την ίδια ώρα που προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους αιμόφυρτους τραυματίες. Οι διάδρομοι γέμισαν αίματα και κάποιοι κρατούμενοι που στριμώχτηκαν στο κουρείο σκοτώθηκαν από τους σκύλους της αστυνομίας! Ένα πραγματικό μακελειό. Ο τελικός απολογισμός, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ήταν 111 νεκροί. Οι 102 σκοτώθηκαν από σφαίρες της αστυνομίας και οι 9 μαχαιρώθηκαν μέχρι θανάτου στις συμπλοκές των κρατουμένων πριν την επέμβαση των μπάτσων. Πολλοί επιζώντες από τη σφαγή και κάποιοι δημοσιογράφοι θεωρούν ότι ο αληθινός αριθμός δεν αναφέρεται και στην πραγματικότητα έχουν σκοτωθεί περίπου 250 άνδρες.
Ο Drauzio Varella, γιατρός στη φυλακή από το 1989, έγραψε το 1999 το συγκλονιστικό βιβλίο "Estação Carandiru" (Σταθμός Καραντιρού) εξιστορώντας με σοκαριστικό τρόπο τη σφαγή του 1992 και τις συνθήκες που επικρατούσαν πίσω από τους τοίχους της φυλακής. Το βιβλίο έγινε μπεστ-σέλερ με πάνω από 350.000 πωλήσεις. Μετά τη διεθνή κατακραυγή που προκλήθηκε, οι αρχές της Βραζιλίας αναγκάστηκαν να προχωρήσουν στο μερικό κλείσιμο της φυλακής. Το 2002 η φυλακή Καραντιρού κατεδαφίστηκε. Ένα χρόνο αργότερα, ο σκηνοθέτης Hector Babenco έκανε την ομώνυμη ταινία που είναι βασισμένη στο βιβλίο. Όσο για τους δολοφόνους; Τον Απρίλιο του 2013, συνολικά 23 μπάτσοι φυλακίστηκαν για τις πράξεις τους. Τέσσερις μήνες αργότερα, άλλοι 25 καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης και τον Απρίλιο του 2014 άλλοι 15 κρίθηκαν ένοχοι για φόνο. Οι δικηγόροι τους προσπάθησαν να ισχυριστούν ότι η αστυνομία πυροβόλησε τους κρατούμενους στα πλαίσια αυτοάμυνας, αλλά τα σώματα των νεκρών ήταν γεμάτα με πέντε σφαίρες κατά μέσο όρο. Οι επιζώντες της σφαγής ισχυρίζονται ότι η αστυνομία πυροβόλησε φυλακισμένους που ήταν στη διαδικασία παράδοσης.
Παρόλο που τα Ηνωμένα Έθνη προέτρεψαν τη Βραζιλία τον Σεπτέμβριο του 2016 να αποδώσει δικαιοσύνη σε κάθε επίπεδο σε όσους επλήγησαν από τη σφαγή, το δικαστήριο είχε άλλη άποψη για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν. Οι δικαστές έκριναν ότι η σφαγή ήταν πράξη αυτοάμυνας και ότι υπήρχε έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων για τη σύνδεση των αξιωματικών με τις μεμονωμένες δολοφονίες. Μετά τη σφαγή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας ενέκρινε νέα νομοθεσία για τη μεταρρύθμιση του συστήματος φυλακών. Παρά τις όποιες αλλαγές έγιναν σε πιο προοδευτική κατεύθυνση, η κατάσταση στις βραζιλιάνικες φυλακές παραμένει, το λιγότερο, προβληματική. Για παράδειγμα, ο πληθυσμός στις υπερφορτωμένες φυλακές της Βραζιλίας έχει αυξηθεί περίπου κατά 400% από το 1992 μέχρι σήμερα ενώ ο γενικός πληθυσμός της χώρας έχει αυξηθεί κατά 30%. Η ακραία εγκληματικότητα στις φαβέλες και τους δρόμους που σχετίζεται με το εμπόριο ναρκωτικών αλλά και η αστυνομική βία συνεχίζουν να μαστίζουν τη μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής όπου, εκτός των άλλων, οι εξωδικαστικές δολοφονίες υπόπτων είναι συνηθισμένες...
Παρόλο που τα Ηνωμένα Έθνη προέτρεψαν τη Βραζιλία τον Σεπτέμβριο του 2016 να αποδώσει δικαιοσύνη σε κάθε επίπεδο σε όσους επλήγησαν από τη σφαγή, το δικαστήριο είχε άλλη άποψη για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν. Οι δικαστές έκριναν ότι η σφαγή ήταν πράξη αυτοάμυνας και ότι υπήρχε έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων για τη σύνδεση των αξιωματικών με τις μεμονωμένες δολοφονίες. Μετά τη σφαγή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας ενέκρινε νέα νομοθεσία για τη μεταρρύθμιση του συστήματος φυλακών. Παρά τις όποιες αλλαγές έγιναν σε πιο προοδευτική κατεύθυνση, η κατάσταση στις βραζιλιάνικες φυλακές παραμένει, το λιγότερο, προβληματική. Για παράδειγμα, ο πληθυσμός στις υπερφορτωμένες φυλακές της Βραζιλίας έχει αυξηθεί περίπου κατά 400% από το 1992 μέχρι σήμερα ενώ ο γενικός πληθυσμός της χώρας έχει αυξηθεί κατά 30%. Η ακραία εγκληματικότητα στις φαβέλες και τους δρόμους που σχετίζεται με το εμπόριο ναρκωτικών αλλά και η αστυνομική βία συνεχίζουν να μαστίζουν τη μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής όπου, εκτός των άλλων, οι εξωδικαστικές δολοφονίες υπόπτων είναι συνηθισμένες...
ΥΓ: Η αστική δικαιοσύνη της Βραζιλίας μπορεί να προσπάθησε να καλύψει τους υπεύθυνους της σφαγής αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έμειναν ατιμώρητοι. Τον Σεπτέμβρη του 2006, ο 63χρονος συνταγματάρχης Ubiratan Guimaraes βρέθηκε νεκρός στο διαμέρισμά του στο Σάο Πάολο. Η αστυνομία δήλωσε ότι πυροβολήθηκε στην κοιλιά και ο θάνατος του δεν ήταν αποτέλεσμα αποτυχημένης ληστείας, καθώς η πόρτα του διαμερίσματός του ήταν ξεκλείδωτη και τίποτα δεν είχε κλαπεί. Ο Guimaraes καταδικάστηκε το 2001 σε 632 χρόνια φυλάκισης για τη συμμετοχή του στη σφαγή του Καραντιρού, αλλά η ποινή του ανατράπηκε στο Εφετείο.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο συνταγματάρχης Guimaraes βρήκε εκλεκτή παρέα στην κόλαση. Σχεδόν ένα χρόνο πριν, ο 70χρονος διευθυντής της φυλακής José Ismael Pedrosa, ο άνθρωπος που εκείνη τη μέρα παρέδωσε τον έλεγχο της φυλακής στις ειδικές μονάδες της βραζιλιάνικης αστυνομίας, δεν είχε καλύτερη τύχη. Τον Οκτώβριο του 2005 εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες όταν 4 άτομα γάζωσαν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε στην Taubaté (130 χλμ από το Σάο Πάολο). Στο σώμα του βρέθηκαν έξι σφαίρες και πέθανε αμέσως.
Nós não esquecemos
Nós não perdoamos
Nunca mais Carandiru
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο συνταγματάρχης Guimaraes βρήκε εκλεκτή παρέα στην κόλαση. Σχεδόν ένα χρόνο πριν, ο 70χρονος διευθυντής της φυλακής José Ismael Pedrosa, ο άνθρωπος που εκείνη τη μέρα παρέδωσε τον έλεγχο της φυλακής στις ειδικές μονάδες της βραζιλιάνικης αστυνομίας, δεν είχε καλύτερη τύχη. Τον Οκτώβριο του 2005 εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες όταν 4 άτομα γάζωσαν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε στην Taubaté (130 χλμ από το Σάο Πάολο). Στο σώμα του βρέθηκαν έξι σφαίρες και πέθανε αμέσως.
Nós não esquecemos
Nós não perdoamos
Nunca mais Carandiru
No comments:
Post a Comment